Początki duszpasterstwa w języku polskim
Na podstawie kopii listów z lat 1910-1918 (archiwum w Wolfenbüttel), korespondencji biskupa Hildesheim dra Adolfa Bertrama, późniejszego arcybiskupa we Wrocławiu, z księstwem w Braunschweigu (Herzoglich Braunschweig-Lüneburgischen Staatsministerium), dowiadujemy się, że już w tamtych czasach na te tereny przyjeżdżali księża z Polski do duszpasterstwa wśród Polaków.
We wspomnianych pismach chodzi o przysięgę, jaką mieli składać księża wobec ówczesnych władz księstwa na podstawie prawa (§ 15 Abs. 2 des Gesetzes Nr. 2 vom 29. Dezember 1902), aby móc sprawować funkcje duszpasterskie wśród katolików języka polskiego (Pastorierung der Katholiken polnischer Sprache). Z tych dokumentów wynika, że tylko maksymalnie na rok było udzielane takie pozwolenie. Otrzymali je: w 1910 – ks. Franciszek Olejniczak z Gostynia; 1912 – ks. Stanisław Ratajczak z Poznania; 1913 – ks. Marian Poprawski z Poznania; 1914 – ks. Józef Chilomer z Poznania; 1915 – ks. Wilhelm Szymbor – misjonarz z Krakowa; 8-11.5.1915 – ks. Szymańsky (działał w Hötensleben); 1916 – ks. Józef Niesolny (działał w Süpplingen) i ks. Kalla (działał w Schöningen) – misjonarze z Krakowa; 1916 – ks. Jan Paszyna – misjonarz z Krakowa; 26.5-31.8.1918 – ks. Wilhelm Szymbor i ks. Jan Lorck – misjonarze z Krakowa (działali w Schöningen, Süpplingen, Helmstedt, Blankenburg, Stadtolendorf, Harzburg, Wolfenbüttel, Schöppenstedt, Holzminden).
Po zakończeniu wojny
K. Liedke podaje, że na początku 1946 roku żyło w Braunschweigu 9508 osób z Polski (tzw. Displaced Persons). Mieszkali oni w 9 lagrach i 7 podobnych obozach mieszkalnych. Wielu z nich nie wróciło do ojczyzny i znaleźli tutaj prowizoryczne warunki bytu. Podejmowali oni pracę lub nawet studia na Technicznym Uniwersytecie, zakładali rodziny i żyli wiarą otrzymaną od rodziców. W książce pana Liedke wspomniani są księża Władysław Dobosz i Stanisław Janik, którzy w 1946/47 byli kapelanami w obozie im. Tadeusza Kościuszki „Broitzemer Flugplatz”. Jest również wzmianka o czasopismach wydawanych przez Polaków. 24.04.1945 ukazał się „Dziennik Polski” (ok. 1000 egz.), i tylko jego kolejnych 11 numerów oraz „Głos Ojczyzny” (wychodzący do połowy 1946 r.).
Ze sprawozdania ks. Seniora Stanisława Janika – salezjanina – z 10.12.1945, które się zachowało w archiwum Rektoratu Polskiej Misji Katolickiej w Niemczech w Hannoverze, wynika, że obwód Brunświk był pod względem duszpasterskim podzielony na 5 okręgów, a działalność duszpasterską prowadziło wtedy 38 księży – kapelanów obozów „Displaced Persons”.
W Rejonie Brunszwik działali duszpasterze: ks. Stanisław Janik, ks. Jan Cybulski (koszary i misto), ks. Antoni Piotrowski (koszary Wł. Sikorskiego i obóz nr. 77 „Warta” – zwany „Nimo”), ks. Władysław Dobosz (koszary T. Kościuszki), ks. Stanisław Sebastyański (koszary B. Chrobrego i koszary Wł. Jagiełły), ks. Zygmunt Lewandowski (Peine i okolice), ks. Marian Łosoś (Wolfenbüttel i okolice). Z danych wynika, że troską duszpasterską objęto wtedy 12868 osób.
W Rejonie Northeim działalność duszpasterską prowadzili następujący księża: ks. Zygmunt Franczewski (Northeim), ks. Walenty Liberski (Göttingen, obóz nr. 1) , ks. Roch Łaski (Göttingen, obóz nr. 2), ks. Jan Nieborski (Volpriehausen), ks. Michał Dobrzański (Moringen), ks. Władysław Klinicki (Hann. Münden), ks. Józef Gawęda (Northeim, koszary wojskowe), ks. Tadeusz Urbański (Seesen), ks. Eugeniusz Przychodzeń (Einbeck i okolice), ks. Władysław Ziółkoś (Gandersheim i okolice), ks. Czesław Wojciechowski (Duderstadt), ks. Władysław Jabłoński (Ruhmspringe), ks. Bolesław Łaziński (Osterode), ks. Stanisław Dunikowski (Clausthal). Po zliczeniu sum podanych przez księży (zresztą połowa nie podała żadnych liczb) wynik jest ogromny: 10240 Polaków skorzystało z posługi duszpasterskiej.
W Rejonie Watenstedt troskę duszpasterską o swoich rodaków podejmowali następujący księża: ks. Lucjan Koźlik (Gebhardshagen), ks. Jan Zymela (Bad Harzburg, Goslar i okolice), ks. Julian Rykała (Salzgitter i okolice), ks. Franciszek Kotuła (Lebenstedt), ks. Antoni Dahlman (Ringelsheim), ks. Tadeusz Rulski (Immendorf i okolice), ks. Aleksander Sarosiek (Watenstedt), ks. Antoni Minikowski (Hallendorf), ks. Władysław Kot (Drütte – szpital). Liczba rodaków objętych troską duszpasterką (dwóch księży nie podało żadnych danych) wynosi 14136.
W Rejonie Helmstedt działali duszpasterze: ks. Konrad Scheffler (Helmstedt i okolice, Marienthal), ks. Józef Czapiewski (Königslutter, Schöningen), ks. Antoni Brzóska (Velpke, Vorsfelde, Meinkot, Mackendorf, Nauhaus). W tym Rejonie objęto duszpasterstwem 7320 osób, jak wynika z podanych liczb.
W Rejonie Hildesheim duszpasterzowało 5 księży: ks. Eugeniusz Jastalski (Hildesheim), ks. Władysław Szota (Ledeburg – koszary), ks. Józef Krasocki (Hildesheim – Dickholzen), ks. Wacław Fanstman (Alfeld), ks. Józef Ziółkowski (Holzmünden). Z niepełnych danych wynika (dwóch księży nie podało żadnych liczb), że 4968 Polaków skorzystało z posługi duszpasterskiej.
Należy jeszcze wspomnieć, że funkcjonowały w obozach szkoły polskie oraz nauczano religii, jak wynika ze wspomnianego sprawozdania.
Nie da się dokładnie ustalić, jakie były dalsze losy tych duszpasterzy. Niektórzy z nich zmarli, inni po kilku latach wyjechali dalej na Zachód czy też Stanów Zjednoczonych lub wrócili do Ojczyzny.
Po wyzwoleniu z obozu w Dachau i przybyciu do Braunschweigu, duszpasterstwem w języku polskim zajmował się przez 18 lat, aż do swojej śmierci, ks. Stanisław Zenon Sebastyański, salezjanin (25.9.1945-22.7.1963). Mieszkał on w mieszkaniu na Broitzemer Str. 55 Blok 9/36, a więc wśród swoich rodaków. Po nim tę funkcję przez 13 lat pełnił ks. Christian Scholz (1.1.1964-14.6.1977). Na ten czas przypada budowa kościoła St. Cyriakus (303-337 po Chr.) na Weststadt, przy Donaustrasse 12, w której Polacy wiernie pomagali. W 1971 roku położono kamień węgielny, a 23.7.1973 bp Heinrich Maria Janssen – biskup Hildesheim – konsekrował ten kościół, który stał się odtąd centrum życia religijnego również dla mówiących po polsku katolików z Branschweigu i okolic. W tym czasie sprowadzono też obraz Matki Bożej Częstochowskiej i umieszczono go w bocznej kaplicy kościoła, w której jest on po dzień dzisiejszy.
Powstanie Polskiej Misji Katolickiej
Trzecim duszpasterzem był ks. Marian Paszczak, który przez dwa lata sprawował tę funkcję (1.7.1977-1.11.1979). W tym też czasie biskup Hildesheim powołał do istnienia Polską Misję Katolicką. Stało się to 20.7.1977, kiedy biskup Heinrich Maria Janssen, dekretem ustanowił Misję, nadał jej cel i określił jej terytorium. W dekrecie wymieniono 14 dekanatów: Braunschweig, Duderstadt, Gieboldehausen, Goslar, Göttingen, Helmstedt, Lindau, Lüneburg, Nörten, Osterode, Peine, Salzgitter, Wolfenbüttel, Wolfsburg.
Duszpasterstwo księży z Towarzystwa Chrystusowego
Pierwszym duszpasterzem był nieżyjący już ks. Zygmunt Supieta SChr (1.11.1979-1.9.1987). Następnymi proboszczami byli: ks. Antoni Hebda SChr (1.9.1987-1.10.1993), ks. Stanisław Walas SChr (1.10.1993-20.12.1993), ks. Ryszard Piela SChr (1.9.1994-31.1.2003). Od 01.02.2003 proboszczem był ks. Ryszard Głowacki SChr, który 04.07.2013 został Przełożonym Generalnym Towarzystwa Chrystusowego w Poznaniu.
Pierwszym wikariuszem był ks. Ryszard Piela SChr (1.9.1987-30.11.1989). Następnymi wikariuszami byli: nieżyjący już ks. Marian Wołek SChr (1.12.1989-30.12.1990), ks. Tadeusz Kozieński SChr (1.1.1991-30.9.1994), ks. Sławomir Nadobny SChr (1.10.1994-30.9.1997), ks. Adam Ostapowicz SChr (1.10.1997-31.12.2004), ks. Teodor Puszcz SChr (od 18.01.2004 do listopada 2007), ks. Tomasz Sałapata SChr (do października 2015). Przez kilka miesięcy 2013 roku pracował u nas także ks. Zbigniew Minta SChr.
1.5.1995 nastąpiło ustanowienie samodzielnego wikariatu w Göttingen na terenie 5 dekanatów, wydzielonego z terytorium Misji. Pierwszym duszpasterzem był ks. Henryk Ulatowski SChr (1.5.1995-1.2.2003), który zamieszkał we Friedland i był równocześnie kapelanem obozu przejściowego dla przesiedleńców. Jego następcą (od 01.02.2003 do września 2015) był ks. Romuald Greh SChr. A od października 2015 funkcję tę pełni ks. Tomasz Sałapata SChr.
Sytuacja obecna
Misja obejmuje dziś 6 dekanatów: Braunschweig, Goslar, Helmstedt-Wolfenbüttel, Peine, Salzgitter i Wolfsburg, oraz nosi tytuł Matki Bożej Różańcowej. W 3 centrach (Braunschweig, Wolfsburg i Salzgitter) odbywa się życie sakramentalne oraz nauka religii i inne zajęcia. Od 02.02.2014 proboszczem jest ks. Henryk Wieczorek SChr. Wikariuszem, od października 2015 do sierpnia 2017 był ks. Ryszard Karapuda SChr, który po dwóch latach pracy w Niemczech powrócił na Ukrainę. Od 01. 09. 2017 funkcję wikariusza w PMK Braunschweig objął ks. Zbigniew Minta SChr.
Długie lata pracy, starań i wysiłków wielu pokoleń emigrantów doprowadziły do tego, że parafia może pochwalić się szeregiem dokonań, związanych z duszpasterstwem, ale i nie tylko. W ramach Misji prowadzona jest nauka religii w różnych grupach wiekowych oraz przygotowanie do I Komunii św. i do Sakramentu Bierzmowania. Dwie grupy ministrantów i ministrantek pomagają w uświetnieniu Liturgii, a dwie grupy lektorów i lektorek angażują się w Liturgię Słowa. Dwa chóry dorosłych „Soli Deo” i „Cantate” oraz chórek dziecięcy „Promyki” – znalazły swoje miejsce pod dachem Misji, nie brakuje również Koła Żywego Różańca (róży żeńskiej i męskiej). Wydawane są regularnie czasopisma: „Okruch” dla dorosłych i „Okruszek” dla dzieci oraz informatory okresowe. Informacje o historii, życiu i działalności Misji można znaleźć także na parafialnej stronie internetowej (www.pmk-braunschweig.de).
W ciągu roku są pielęgnowane zwyczaje związane z polską religijnością, takie jak: kolęda, spotkania ze św. Mikołajem i opłatkowe oraz poświęcenie pokarmów. Do stałego programu nabożeństw liturgicznych w ciągu roku należą: Godzinki, Nowenna do MB Nieustającej Pomocy, Wypominki, Gorzkie Żale, Droga Krzyżowa oraz nabożeństwa majowe, czerwcowe i październikowe.